Rynek książki wciąż się zmienia. Jedni mówią o postępującym kryzysie czytelnictwa. Inny dostrzegają pozytywne zjawiska, takie jak rozwój nowych form (chodzi o audiobooki i e-booki). Pomysłem na poprawę sytuacji książki papierowej jest tzw. Jednolita Cena Książki. Na czym ta idea polega i czy rzeczywiście może zmienić świat książki na lepsze? 

Na czym polega idea Jednolitej Ceny Książki?  

Idea Jednolitej Ceny Książki (JCK) zakłada, że książka przez rok od momentu wydania powinna mieć niezmienną cenę okładkową, czyli cenę, którą ustalił wydawca. To znaczy, że przez 12 miesięcy nowy tytuł nie będzie mógł zostać przeceniony ani przez księgarnie stacjonarne, ani internetowe. 

Jaki jest główny cel Jednolitej Ceny Książki? 

Pomysł wprowadzenia Jednolitej Ceny Książki wzbudza kontrowersje w środowiskach księgarskich i czytelniczych. Ma swoich gorących zwolenników i radykalnych przeciwników. Jaki więc cel przyświeca propagatorom pomysłu JCK?

Po pierwsze Jednolita Cena Książki ma na celu zwalczanie nierównej konkurencji i wyrównanie szans na rynku. Chodzi tu o konkurencje pomiędzy małymi księgarniami a dużymi sklepami czy księgarniami internetowymi. Duże sklepy i księgarnie internetowe kuszą kupujących czytelników niskimi cenami. Mogą sobie na to pozwolić, gdyż zdobywają zyski również z innych źródeł (np. markety sprzedają artykuły spożywcze, sprzęt AGD itd.). Ogólnie cel jest taki, żeby dać możliwość rozwoju małym i średnim księgarniom.

Po drugie JCK ma na celu zróżnicowanie rynku wydawniczego poprzez danie szansy książkom o niszowej tematyce. Jeśli powstaną nowe księgarnie tematyczne, czytelnik będzie miał dostęp do bardziej różnorodnej oferty stacjonarnej. Dzięki czemu odwiedzając księgarnie, będzie mógł zapoznać się z konkretną pozycją, przejrzeć ją, ocenić zawartość. Obecnie większość księgarni zmuszona jest do sprzedaży bestsellerów. Oferowanie innej literatury jest po prostu nieopłacalne. 

Po trzecie – zdaniem zwolenników JCK – dzięki nowo powstałym księgarniom wydawcy zdobędą nowe kanały sprzedaży, a to zwiększy możliwości ich działania oraz wzmacniani pluralizm na rynku. 

Jakie są za i przeciw wprowadzeniu Jednolitej Ceny Książki? 

W poprzednich akapitach wspomniano już o kilku argumentach za. JCK wesprze działania małych i średnich księgarni, wydawnictw książkowych, a także poprawi sytuację pisarzy. Nie bez  znaczenia pozostaje również danie szans niszowym tytułom. Zwolennicy Jednolitej Ceny Książki wskazują m.in. na takie kraje jak Francja, Niemcy, Holandia czy Hiszpania, gdzie stała cena detaliczna książki, obowiązująca przez ustalony okres, przynosi pozytywne efekty. 

Przeciwnicy JCK mówią przede wszystkim o naruszeniu praw wolnego rynku i gorszym dostępie do książki dla uboższych czytelników. Ponadto zauważają, że nie ma pewności, czy po wprowadzeniu stałej ceny detalicznej nowo wydanych książek rynek zmieni się tak, jak przewidują to zwolennicy JCK. Uważają, że rynek powinien się sam regulować, a księgarze dysponować pełną swobodą, jeśli chodzi o ceny książek na swoich półkach. 

Czy Jednolita Cena Książki będzie obowiązywać w Polsce?

Jak do tej pory w 2017 roku do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego trafił projekt ustawy dotyczący Jednolitej Ceny Książki. Jednak na tym działania zostały zawieszone. Od tamtej pory temat powraca w różnych kontekstach, m.in. w kontekście książek elektronicznych. Niektórzy twierdzą, że możliwe są rozwiązania kompromisowe i to w tym kierunku powinniśmy podążać. Dyskusje wciąż trafiają… a jaki będzie ich finał? Czas pokaże.