Jednym z najczęściej wybieranych sposobów ochrony innowacyjnych rozwiązań technicznych jest rejestracja wzoru użytkowego. Polega ona na tym, że na 10 lat udzielane jest prawo do wyłącznego wykorzystywania wzoru użytkowego na terytorium Polski w celach zarobkowych. Jednak czym dokładnie jest wzór użytkowy oraz dlaczego jego zabezpieczenie ma duże znaczenie?
Czym jest wzór użytkowy?
Własność przemysłowa została objęta ochroną, aby zabezpieczyć prawa twórcy przed wykorzystywaniem jego dorobku przez nieuprawnione osoby. Przyznawano jej monopol na użytkowanie w celach zarobkowych. Formy ochrony własności przemysłowej reguluje ustawa z dnia 20 czerwca 2000 roku Prawo własności przemysłowej. W tej ustawie wyróżnia się 6 typów własności, które podlegają ochronie. Należą do nich:
wzór użytkowy,
wzór przemysłowy,
patent (wynalazek),
znak towarowy,
topografia układów scalonych,
oznaczenie geograficzne.
Wzór użytkowy definiuje art. 94 wspomnianej ustawy. Z niego dowiadujemy się, że jest nim nowe rozwiązanie, które jest użyteczne i posiada charakter techniczny dotyczący kształtu, budowy albo zestawienia przedmiotu o trwałej postaci. Zgodnie z tym zapisem wzorem użytkowym jest:
rozwiązanie nowe i użyteczne,
rozwiązanie mające charakter techniczny,
wzór posiadający określony kształt i budowę,
trwałe rozwiązanie techniczne.
Oczywiście wzór użytkowy to szerokie pojęcie, które powszechnie uznawane jest za mały wynalazek. Dlaczego używa się takiego określenia? Wszystko ze względu na to, że taki wzór nie ma na celu stworzenia nowej technologii, lecz jego zadaniem jest zwykle drobne ulepszenie techniczne, ułatwiające używanie znanego produktu.
Co nie może być wzorem użytkowym?
Wzorami użytkowymi mogą być jedynie rzeczy, które zachowują trwałą postać. Z tego względu do tego grona nie można zaliczyć bezpostaciowych wytworów jak np. maści, napoje, związki chemiczne, roztwory czy też układy elektryczne, pneumatyczne i hydrauliczne. Wzorem użytkowym nie mogą być również sposoby wytwarzania. Cechy techniczne wzoru mogą stanowić jedynie cechy konstrukcyjne, a co za tym idzie, nie można ich określić przy użyciu cech funkcjonalnych.
Ochrona wzoru użytkowego
Wzór użytkowy podnosi wartość towaru, a także decyduje o tym, czy jest on atrakcyjny oraz ma wpływ na odbiór przez klientów. Zdarza się, że jest on największym atutem i świadczy o atrakcyjności rzeczy. To sprawia, że ochrona wzoru użytkowego powinna być ważną częścią strategii marketingowej. Istotną sprawą jest rozstrzygnięcie, kto stworzył wzór użytkowy, ponieważ jego twórca ma prawo do ochrony z rejestracji, pobierania wynagrodzenia za wykorzystywanie wzoru, wymienianie go jako autora.
W celu otrzymania ochrony prawnej na wzór użytkowy, konieczne jest jego zgłoszenie w Urzędzie Patentowym RP. W tym pomóc nam mogą rzecznicy patentowi. Ich wsparcie polega przede wszystkim na reprezentacji zleceniodawcy w postępowaniu przed Urzędem oraz na sporządzeniu dokumentacji niezbędnej do zgłoszenia wzoru. Dokumentami tymi są:
opis znanych rozwiązań z danej dziedziny,
opis cech technicznych rozwiązania wraz z zastrzeżeniami ochronnymi,
załączenie rysunku wzoru,
opłacenie wzoru.
Ochroną wzoru użytkowego oraz własności przemysłowej, w tym opracowaniem dokumentacji zgłoszenia do ochrony w Urzędzie Patentowym RP, utrzymywaniem ochrony patentowej i przeciwdziałaniem naruszaniu praw wyłącznych zajmuje się Kancelaria Patentowa Bożydar Piotrowski z Łodzi. Rzecznik patentowy z uprawnieniami, może w imieniu Klienta występować przed urzędami patentowymi krajowymi oraz międzynarodowymi, prowadzić badania patentowe, opracowywać umowy z zakresu ochrony własności przemysłowej czy pilnować terminów przedłużenia ochrony.
