Atopowe zapalenie skóry potrafi być wyjątkowo uciążliwe. Głównym objawem jest świąd, który często nie pozwala normalnie funkcjonować. Na AZS chorują nie tylko dzieci, ale także dorośli. Jakie jeszcze objawy wskazują na występowanie tej choroby? Czy da się ją całkowicie wyleczyć? Jak dbać o skórę atopową? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w artykule.

Co to jest atopowe zapalenie skóry?

Atopowe zapalenie skóry zwane w skrócie AZS to przewlekła choroba zapalna skóry, która występuje zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych. Jej cechą charakterystyczną jest uporczywy świąd, który może utrudniać prawidłowe funkcjonowanie. Choroba ta zmienny przebieg – objawy mogą się nasilać w pewnych powracających okresach, a z czasem się osłabiają.  

Przyczyny atopowego zapalenia skóry

Wciąż nie ustalono konkretnych przyczyn występowania atopowego zapalenia skóry. Wiadomo jednak, że ta choroba ma podłoże genetyczne. U osoby chorej występuje nieprawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego bądź wadliwa budowa naskórka. Oprócz czynników genetycznych i immunologicznych wskazuje się także czynniki środowiskowe, które mają wpływ na rozwój choroby i zaostrzenie jej objawów. Są to m.in. zanieczyszczenia powietrza, częsty kontakt z alergenami, a nawet długotrwały stres.

Atopowe zapalenie skóry – objawy

Pierwsze objawy atopowego zapalenia skóry pojawiają się zazwyczaj w dzieciństwie przed ukończeniem 5. roku życia, często już u niemowląt. Choroba ta może być czasem trudna do rozpoznania, dlatego w przypadku wystąpienia niepokojących objawów należy skontaktować się z dermatologiem, który wykluczy inne schorzenia, postawi diagnozę i zleci odpowiednie leczenie.

Charakterystycznymi objawami AZS są: świąd skóry, zaczerwienienie, suchość skóry i nadmierne złuszczanie naskórka. W ostrej fazie mogą pojawić się rumienie, wysypka, grudki i pęcherzyki. Zmiany skórne najczęściej pojawiają się w okolicach zgięć kolan i łokci, a także na twarzy i szyi.

Choroba rozpoznawana jest na podstawie występujących objawów i tzw. kryteriów Hannifina-Rajki. Dzieli się je na dwa rodzaje:

Kryteria większe:

  • świąd skóry,
  • typowa lokalizacja zmian skórnych,
  • przewlekły i nawrotowy przebieg choroby,
  • atopia u pacjenta bądź członków jego rodziny.

Kryteria mniejsze:

  • suchość skóry,
  • podwyższony poziom IgE w surowicy,
  • rogowacenie przymieszkowe,
  • natychmiastowe reakcje na skórze,
  • nawrotowe zakażenia skóry,
  • dodatnie wyniki alergicznych testów skórnych,
  • nietolerancje pokarmowe,
  • nietolerancje wełny,
  • zaostrzenie objawów podczas sytuacji stresowych.

Do rozpoznania atopowego zapalenia skóry niezbędne jest spełnienie trzech kryteriów głównych oraz co najmniej trzech kryteriów mniejszych.

Jak wygląda atopowe zapalenie skóry?

Objawy AZS tak naprawdę zmieniają się wraz z wiekiem chorego. Wyróżniane są 3 fazy tej choroby:

  • niemowlęca – od urodzenia do drugiego roku życia. Pojawiają się wówczas strupy, grudki, rumień pokryty pęcherzykami i występują zazwyczaj na twarzy, skórze głowy, ale czasem też na tułowiu, pośladkach i kończynach,
  • dziecięca – od 3. do 11. roku życia. Zmiany skórne w postaci grudek i blaszek są widoczne wskutek podrażnień mechanicznych na rękach, stopach, wokół nadgarstków i kostek, a także w zgięciach łokciowych i kolanowych,
  • młodzieńcza i wieku dojrzałego – zaczyna się w okresie dojrzewania i może trwać nawet do końca życia. Skóra staje się zgrubiała, szorstka, sucha, lekko przyciemniona i występuje uporczywe uczucie świądu. Zmiany skórne są umiejscowione na kończynach, w zgięciach kończyn, na grzbietach dłoni i stóp czy górnych częściach ramion i pleców.

Wszelkie objawy mogą się czasem zaostrzać lub osłabiać. Nasilenie powoduje m.in. ciągłe drapanie, zmiany temperatury otoczenia, długie, gorące kąpiele, niektóre kosmetyki, szorstkie tkaniny, a w szczególności wełna, alergeny wziewne np. roztocza kurzu domowego oraz pokarmowe, nieodpowiednia dieta i nadmierny stres.

Jak leczyć atopowe zapalenie skóry?

Leczenie atopowego zapalenia skóry jest długotrwałe i złożone oraz rzadko prowadzi do całkowitej eliminacji choroby. Podstawą jest tutaj odpowiednia pielęgnacja wrażliwej skóry, łagodzenie objawów schorzenia i profilaktyka. Podstawą pielęgnacji są domowe sposoby na atopowe zapalenie skóry takie jak:

  • systematyczne nawilżanie i natłuszczanie skóry emolientami w postaci maści, kremów czy emulsji,
  • stosowanie łagodnych środków myjących, a unikanie produktów zawierających substancje perfumowane i drażniące,
  • niezbyt długie kąpiele (max. do 15 minut) oraz osuszanie skóry miękkim ręcznikiem bez pocierania,
  • noszenie ubrań wykonanych z przewiewnych i delikatnych tkanin,
  • pranie odzieży i tkanin w łagodnych proszkach i płynach,
  • picie dużej ilości wody,
  • stosowanie odpowiedniej diety eliminacyjnej,
  • unikanie czynników nasilających objawy takich jak alergeny wziewne czy stres.

Lekarz może zalecić także leczenie farmakologiczne miejscowe w postaci środków przeciwhistaminowych oraz glikokortykosteroidów (potocznie nazywanych sterydami). Czasami w przypadku zakażenia zmian skórnych konieczna jest też terapia antybiotykami lub lekami przeciwgrzybiczymi. W ciężkich przypadkach, gdy terapia miejscowa nie przynosi zadowalających efektów, stosuje się doustne glikokortykosteroidy lub leki immunosupresyjne. Pamiętajmy, że to lekarz podejmuje decyzję o zastosowaniu odpowiedniej metodzie leczenia, a wszelkie leki i preparaty powinny być stosowane wyłącznie na jego zalecenie i zgodnie z jego wskazówkami.