Określenie andropauza zostało wprowadzone w 1944 roku jako definicja stanu mężczyzn w średnim wieku, która częściowo odzwierciedla podobne objawy u kobiet, nazywane menopauzą. Badania prowadzone w tej grupie mężczyzn doprowadziły do ustalenia dobrze zdefiniowanego zespołu kliniczno-biochemicznego. Opisano patofizjologiczne przyczyny starzenia się jąder (z wyrównawczym wzrostem wydzielania LH), zależny od wieku wzrost stężenia białka wiążącego hormony steroidowe (SHBG), rolę trzewnej tkanki tłuszczowej, znaczenie aromatyzacji androgenów do estrogenów i zmniejszonej wrażliwości receptorów testosteronu. Nadal nie osiągnięto niestety zgodności co do definicji, częstości występowania, leczenia, a w tym stosowania preparatów testosteronu czy nawet nazwy zespołu.

Jakie są objawy andropauzy?

Mężczyzna w okresie andropauzy bardzo często jest w najlepszym okresie kariery zawodowej, pełni odpowiedzialne funkcje. Zaburzenia zdrowotne o dość nieokreślonym charakterze powodują u niego ogólne złe samopoczucie i zaburzenia emocjonalne. Szczególnie często są obserwowane rozdrażnienie, obniżenie koncentracji, depresja, zmęczenie, pogorszenie pamięci, a szczególnie zaburzenia sprawności seksualnej oraz libido. W 2007 roku Sato i wsp. rozpoznał u około 42% mężczyzn w średnim wieku objawy depresji. Według wielu psychologów andropauza oznacza czas, w którym mężczyzna zdaje sobie sprawę, że liczba dni przed nim nie jest nieskończona i doświadcza poczucia braku spełnienia.

Czy andropauza to męska menopauza?

Powiązanie pojęcia menopauzy i objawów doświadczanych przez mężczyzn nastąpiło, kiedy udowodniono związane z wiekiem obniżanie się poziomu testosteronu u mężczyzn. Wówczas wprowadzono pojęcie andropauzy. Czas pokazał nietrafność takiego zestawienia. U kobiet w okresie menopauzy następuje głęboki spadek estradiolu – podstawowego hormonu produkowanego przez jajniki, u mężczyzn zaś spadek testosteronu postępuje stopniowo w tempie ok. 1,4% rocznie, a rzeczywisty głęboki spadek dotyczy tylko ok. 20% mężczyzn. Taka zmiana nie ma istotnego wpływu na płodność. Mężczyzna pozostaje płodny do późnej starości. Ustalono, że charakterystyczne objawy obniżania stężenia testosteronu to:

  • niskie libido w 91%;
  • brak energii 89%;
  • zaburzenia wzwodu 79%;
  • popołudniowa senność 77%;
  • zaburzenia pamięci 77%;
  • utrata włosów łonowych 70%;
  • pesymizm i drażliwość 68%;
  • obniżenie wytrzymałości 66%;
  • zmniejszenie zarostu na twarzy 55%;
  • kłopoty w pracy 51%.

Liczne badania pokazały, że próg testosteronu wywołujący opisane poniżej objawy nie jest uniwersalny dla wszystkich mężczyzn i powinien być wyznaczany indywidualnie.

Jak leczy się andropauzę?

Leczenie andropauzy czy zespołu niedoboru testosteronu powinno być prowadzone preparatami testosteronu, ponieważ inna terapia nie działa. Na konsultację w tym zakresie można udać się na przykład do gabinetu lekarskiego prof. dr. hab. Grzegorza Jakiela, znajdującego się w Lublinie. Aktualne stanowisko oparte na dowodach naukowych wskazuje, że podawanie testosteronu nie podnosi ryzyka raka gruczołu krokowego i nie wpływa istotnie na częstość występowania choroby zatorowo-zakrzepowej. Dobór preparatu oraz drogi podania – tabletki doustne, zastrzyki czy żel do wcierania w skórę należy do lekarza i powinien uwzględniać wiele parametrów zdrowia mężczyzny.