Gruźlica jest jedną z najstarszych chorób zakaźnych. Wywołują ją prątki z grupy Mycobacterium tuberculosis. Mimo że jest to schorzenie nieco zapomniane, ciągle stanowi we współczesnym świecie istotny problem natury epidemiologicznej, medycznej i społecznej. Kiedyś gruźlica w większości diagnozowana była u pacjentów ubogich i zaniedbanych. Dziś zachorować może praktycznie każdy, kto niewystarczająco dobrze dba o swoje zdrowie. A niestety szybkie tempo życia to domena naszych czasów. Jak leczy się gruźlicę? W jaki sposób można się nią zarazić?
Jak dochodzi do zakażenia gruźlicą?
Według danych z 2018 roku zapadalność na gruźlicę w Polsce wynosi 14,3 na 100 000 ludności. Choroba zazwyczaj diagnozowana jest u osób starszych, w tym częściej dotyka mężczyzn niż kobiety. Niepokojące jest to, że zapadalność na gruźlicę w naszym kraju jest wyższa niż w innych krajach Unii Europejskiej. Do zakażenia prątkiem gruźlicy dochodzi drogą kropelkową. Źródłem infekcji jest chory, który w trakcie mówienia, śmiechu, kaszlu czy kichania wydala prątki gruźlicy wraz z drobinkami śliny.
Jak podkreśla internista z centrum medycznego „Eskulap” – choroba rozwija się tylko u 5% zakażonych pacjentów, u pozostałych 95% gruźlica nie będzie dawała żadnych objawów klinicznych. Mamy wówczas do czynienia z utajonym zakażeniem prątkiem gruźlicy. Ryzyko, że u chorego wystąpią typowe objawy, jest najwyższe w ciągu 5 lat od zainfekowania. Gruźlica ujawnia się najczęściej na skutek osłabienia organizmu, niedożywienia lub współistnienia innych chorób takich jak alkoholizm, AIDS czy niewydolność nerek.
Jakie są objawy gruźlicy?
Niegdyś choroba miała bardzo gwałtowny przebieg, jednak dziś zdarza się to niezwykle rzadko. Zwykle chorzy skarżą się na osłabienie organizmu oraz trwający całymi tygodniami kaszel – najpierw suchy, potem z odkrztuszaniem. Do tego dochodzi senność, nocne poty oraz podwyższona temperatura ciała. Typowym objawem gruźlicy jest także spadek masy ciała i ból w klatce piersiowej. Pod skórą zakażonych można wyczuć guzki, które są powiększonymi węzłami chłonnymi. Zmianie ulega również obraz płuc. Pojawiają się w nich jamy, a w plwocinie gruźlika można zaobserwować krew.
Jak wygląda leczenie gruźlicy?
Diagnoza gruźlicy opiera się na wyhodowaniu Mycobacterium tuberculosis z plwociny lub innych płynów ustrojowych i tkanek chorego w warunkach laboratoryjnych. Jest to najpewniejsza metoda diagnostyczna. Wykonuje się także testy IGRA, które pomagają ustalić, czy dany pacjent ma postać utajoną choroby. Leczenie gruźlicy trwa kilka miesięcy. Terapia opiera się na podawaniu leków w ściśle ustalonej dawce.
Preparaty przeciwprątkowe cechują się niestety długą listą skutków ubocznych. Wśród nich wymienić można biegunkę, uszkodzenie wątroby, nerek i słuchu. Leków nie można odstawiać bez konsultacji ze specjalistą. Samodzielne zaprzestanie dawkowania farmaceutyków skutkuje często reaktywacją prątków, które przeżyły. Ważną rolę w leczeniu gruźlicy odgrywa także odpowiednio zbilansowana dieta.