Jedną z najpoważniejszych chorób oczu, która doprowadzić może do całkowitej utraty wzroku jest jaskra. Wyróżniamy wiele odmian tej choroby, a jej leczenie zależne jest od typu schorzenia – sprawdź, na czym polegają badania diagnostyczne w kierunku jaskry i jakie zabiegi wykonują lekarze okuliści w celu zapobiegania rozwojowi choroby. Sprawdź, czy jesteś w grupie ryzyka i co możesz zrobić, by uniknąć jaskry.

W jaki sposób jaskra może spowodować utratę wzroku?

Nasze oczy wypełnione są przejrzystą cieczą, która krąży wewnątrz przedniej komory oka. W sytuacji prawidłowej ilość cieczy wodnistej utrzymywana jest na stałym poziomie, zapewniającym właściwie ciśnienie wewnątrzgałkowe, dzięki ciągłemu napływowi i odpływowi cieczy z komory. U osób chorujących na jaskrę przepływ cieczy wodnistej został zaburzony, a ciecz gromadzi się, powodując wzrost ciśnienia wewnątrz oka i stopniowe uszkodzenie nerwu wzrokowego.

Rodzaje jaskry i jej objawy

Jaskra nie jest jedną chorobą, a grupą neuropatii, które powodują uszkodzenie nerwów wzrokowych i w konsekwencji nieodwracalną ślepotę. Termin „jaskra” dotyczy się ponad 20 jednostek chorobowych, z czego wyróżnić możemy pięć głównych typów:

  • Jaskra pierwotna otwartego kąta – najpopularniejszy  rodzaj jaskry. Spowodowana jest zaburzeniem działania struktur odpowiadających za odpływ cieczy wodnistej. Ten rodzaj jaskry rozwija się powoli i często bezobjawowo, co jest szczególnie niebezpieczne, ponieważ chorzy najczęściej zgłaszają się do lekarza już w bardzo zaawansowanym stadium choroby. 
  • Jaskra wtórna otwartego kąta – zespół jednostek wywołany innymi chorobami bądź urazami oczu.
  • Jaskra zamkniętego kąta – pierwotna oraz wtórna  - w przebiegu tej choroby zamknięciu ulega kanał, którym ciecz wodnista wypływa z oka. W przebiegu tej choroby może dojść do tzw. ostrego ataku jaskry.
  • Jaskra wrodzona - najrzadziej występujący rodzaj jaskry, najprawdopodobniej dziedziczna. Rozwija się już u niemowląt i małych dzieci i zazwyczaj doprowadza do kompletnej utraty wzroku.
  • Jaskra z normalnym ciśnieniem - ten rodzaj jaskry występuje, pomimo normalnego (mierzonego wielokrotnie) ciśnienia w oku. Jest trudna do wykrycia na podstawie jedynie tego badania, dlatego w diagnostyce jaskry stosuje się także szereg innych badań okulistycznych.

Niestety pierwsze objawy jaskry w wielu przypadkach są słabe i często ignorowane przez pacjentów. Warto mieć to na uwadze i skontaktować się z lekarzem, gdy tylko pojawią się następujące symptomy:

  • pogorszenie wzroku,
  • widzenie tzw. aureoli wokół źródeł światła,
  • zaczerwienienie oka,
  • rozmyta tęczówka oka - zwłaszcza u noworodków,
  • nudności lub wymioty,
  • ból oka,
  • zwężenie pola widzenia.

Jakie badania diagnostyczne wykonuje się w celu rozpoznania jaskry?

Aby prawidłowo zdiagnozować jaskrę, lekarz musi wziąć pod uwagę charakterystyczne dla niej zmiany w wyglądzie tarczy nerwu wzrokowego oraz braki w polu widzenia pacjenta. Do podstawowych badań diagnostycznych w kierunku jaskry zaliczamy:

  • badanie dna oka;
  • badanie   obrazowe   oceniające   stan  nerwu  wzrokowego   i  warstwy   włókien  nerwowych – badanie to wykonuje się jedynie w poradniach jaskrowych i można wykonywać je  następującymi metodami: tomografia konfokalna HRT, optyczna koherentna tomografia tarczy i warstwy włókien nerwowych siatkówki (OCT jaskrowe), tomografia warstwy komórek zwojowych GCL, polarymetria GDx (obrazuje grubość warstw włókien nerwowych);
  • pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego – tonometria;
  • badanie kąta przesączania – gonioskopia;
  • badanie obrazowe przedniego odcinka oka za pomocą tomografii optycznej AS-OCT.

Wszystkie powyższe badania wchodzą w skład złotego standardu diagnostyki jaskry. Dopiero po wykonaniu tych badań można pokusić się o postawienie diagnozy w zakresie jaskry, no i myśleć o wdrożeniu leczenia z widokami na sukces terapeutyczny. I tu po dwie wiadomości dobre i złe. Złe są takie, że niestety powyższych badań nie można pominąć przy stawianiu diagnozy jaskrowej oraz że badania takie wykonują w Polsce bardzo nieliczne i to prywatne placówki. Dobre wiadomości też są: istnieją w Polsce placówki w pełni profesjonalnie, na poziomie światowym zajmujące się diagnostyką i leczeniem jaskry. Druga dobra wiadomość jest taka, że doświadczony lekarz (pod warunkiem, że na takiego trafimy) przeprowadzi nas przez te badania w taki sposób, że nie będziemy musieli wykonywać od razu wszystkich tych badań, ale wykonamy tylko te które są potrzebne w danym momencie.

Skoro mówimy o placówkach profesjonalnie zajmujących się jaskrą w Polsce to zdecydowanie wyróżnić trzeba dwie: Centrum Okulistyczne JASKRA w Warszawie i Centrum Jaskry SPEKTRUM we Wrocławiu.

Jak leczy się jaskrę?

Leczenie w jaskrze jest zachowawcze. Jaskra jest chorobą, której nie można się „pozbyć”, ponieważ uszkodzenia nerwu wzrokowego są nieodwracalne, jednak na wczesnym etapie można zatrzymać jej rozwój i skutecznie nie dopuścić do uszkodzenia nerwu wzrokowego. Właśnie dlatego tak ważne są regularne wizyty w poradni okulistycznej oraz profilaktyczne badania wzroku, a także szybka reakcja na pierwsze symptomy choroby.

Zgodnie z aktualną wiedzą medyczną, potwierdzoną między innymi wytycznymi Polskiego Towarzystwa Okulistycznego z września 2017 roku, obecnie jedyną skuteczną metodą leczniczą zabezpieczającą przed utratą widzenia w jaskrze jest obniżanie ciśnienia wewnątrzgałkowego. Sposoby leczenia różnią się w zależności od typu jaskry, stopnia jej zaawansowania oraz innych okoliczności. Warto jednak zwrócić uwagę, że coraz większe znaczenie zyskują nowatorskie zabiegi laserowe, które dokonały ostatnio rzeczywistego przełomu w terapii jaskry. Są to przede wszystkim selektywna trabekuloplastyka laserowa (SLT) – zabieg stosowany w jaskrze otwartego kąta oraz irydotomia stosowana w jaskrze zamkniętego kąta.