Zachorowalność roczna na depresję wśród osób dorosłych w tak zwanej sile wieku wynosi nawet do 12 procent. Nic zatem dziwnego, że choroba afektywna jednobiegunowa, do której zalicza się szerokie spektrum zaburzeń depresyjnych, uznawana jest za cywilizacyjną. Niezależnie od obrazu klinicznego, przebiegu i rodzaju depresji jej leczenie opiera się na ogół na psychoterapii oraz farmakoterapii. W drugim przypadku diagnozę wraz z doborem właściwych dla pacjenta leków przeciwdepresyjnych musi postawić lekarz psychiatra taki jak lek. med. Elżbieta Niziołek z Gliwic. Jakie środki farmakologiczne najczęściej zapisywane są w gabinetach psychiatrycznych pacjentom ze stwierdzoną depresją?

Czy farmakoterapia jest konieczna w leczeniu depresji?

Farmakoterapia nie zawsze jest konieczna w leczeniu depresji. W dużej mierze o przepisaniu pacjentowi leków stanowi to, jaki rodzaj zaburzeń depresyjnych on przechodzi i o jakich objawach. Wyróżnia się bowiem różne stadia depresji oraz odmienne jej przyczyny. Zaburzenia depresyjne nawracające lub też pojedynczy epizod dużej depresji mogą zatem mieć związek z poważnymi zaburzeniami psychicznymi, chorobami endokrynnymi, chorobami neurologicznymi, chorobami zakaźnymi, chorobami onkologicznymi, uzależnieniami lub życiowymi traumami. Decyzję o wdrożeniu farmakoterapii – najczęściej przy wsparciu psychoterapii – podejmuje zatem lekarz wraz z pacjentem.

Psychiatrzy tacy jak lek. med. Elżbieta Niziołek, podkreślają jednak, że obecnie stosowane leki wykazują wysoką skuteczność. Podkreślić zatem trzeba, że dobrze dobrane nie mają działania uzależniającego, nie otumaniają, nie doprowadzają do przytycia pacjenta, mogą wchodzić w reakcję z innymi środkami farmaceutycznymi, a także rzadko wywołują niepożądane skutki. Leki wykorzystywane przy farmakoterapii są zatem bezpieczne i pomagają w przezwyciężeniu choroby. Pamiętać jednak trzeba, że nie działają one doraźnie – pierwszych efektów działania należy spodziewać się najwcześniej po około 2 tygodniach przyjmowania pełnej dawki terapeutycznej, a ona musi być powtarzana nawet przez okres 6 miesięcy po ustąpieniu objawów depresji.

Jakie leki stosuje się w leczeniu depresji?

Leczenie depresji farmakoterapią ściśle związane jest z rodzajem zaburzenia depresyjnego, które stwierdzone zostało przez lekarza psychiatrę. Tacy specjaliści jak lek. med. Elżbieta Niziołek wybierają zatem dla pacjenta środek z jednej z wielu grupy leków. Zaliczyć można do nich:

  • selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI),

  • inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny i serotoniny (SNRI),

  • inhibitory monoaminooksydazy (IMAO),

  • trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne (TLPD),

  • leki przeciwlękowe z grupy benzodiazepin (stosowane w najcięższych przypadkach w połączeniu z lekami przeciwdepresyjnymi; docelowo łagodzą zaburzenia lękowa; mają działaniu przeciwlękowe, uspokajające, nasenne i przeciwdrgawkowe; mogą silnie uzależniać).

Wymienione grupy leków przeciwdepresyjnych działają między innymi na ośrodkowy układ nerwowy, w tym na stężenie serotoniny, dopaminy oraz noradrenaliny. Podkreślić jednak należy, że stosowane obecnie środki mają bardzo zróżnicowaną budowę chemiczną oraz mechanizmy swojego działania. Inaczej mogą zatem wpływać na organizm, zwłaszcza iż lekarze psychiatrzy zwracają uwagę na osobniczą zmienność odpowiedzi na lek. Tym samym farmakoterapia zawsze jest ustalana indywidualnie, a w wielu przypadkach po kilku tygodniach leczenia dobiera się pacjentom inne farmaceutyki.

Na czym polega dobór leku przeciwdepresyjnego?

Czynników, które brane są pod uwagę przy doborze leku przeciwdepresyjnego w gabinetach psychiatrycznych takich specjalistów jak psychiatra Elżbieta Niziołek, jest nawet kilkadziesiąt. Niebywale ważny jest obraz kliniczny zaburzenia depresyjnego, jego intensywność, objawy dodatkowe (np. natręctwo, stany psychotyczne, obsesje, bezsenność), długość epizodów, a także wiek pacjenta oraz jego ogólne zdrowie, w tym poprawność czynności układu nerwowego.

Duże znaczenie przy doborze leków przeciwdepresyjnych ma również przebieg wcześniejszych terapii z uwzględnieniem działań niepożądanych, skuteczności leczenia czy ewentualnej lekooporności. Psychiatra ma również obowiązek dostosować przepisany środek do innych farmaceutycznych stosowanych przez pacjenta przy leczeniu innych schorzeń, czy to somatycznych, czy też neurologicznych. Ważne jest zatem minimalizowanie ryzyka niekorzystnych interakcji lekowych.